Để đánh giá một em bé thông minh hay không, mẹ thường dựa vào điều gì? Khả năng tính toán hay khả năng ngôn ngữ của bé? Thực tế, nếu dựa trên 1-2 yếu tố nào đó để đánh giá, mẹ có thể sẽ bỏ lỡ những khả năng tiềm ẩn khác của bé. Tùy theo khả năng bẩm sinh và điều kiện phát triển, mỗi bé có thể đặc biệt nổi trội ở một loại hình nào đó. Hãy cùng tìm hiểu những dấu hiệu phát triển trí thông minh của trẻ từ 7-12 tháng tuổi.
Một cuộc khảo sát gần đây được tiến hành trên 241 bé em có điểm IQ từ 160 đến 237 cho thấy hồi còn là bé sơ sinh:
Biết nói sớm là biểu hiện của trí thông minh
Theo nhiều nghiên cứu, ngoài 40% nhân tố di truyền, trí thông minh của bé bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố khác nhau như chế độ dinh dưỡng, cách nuôi dạy của cha mẹ, sức khỏe, tâm lý, môi trường… Ngoài ra, theo học thuyết trí thông minh đa chiều được đề xuất lần đầu bởi Howard Garner vào năm 1893, và được phát triển bởi Thomas Armstrong, giám đốc điều hành Viện nghiên cứu phát triển con người của Mỹ, mỗi bé sinh ra đều sở hữu 8 loại hình trí thông minh, bao gồm: ngôn ngữ, logic toán học, không gian, âm nhạc, thể chất, tương tác, nội tâm và tự nhiên.
Khi sinh con ra, điều đầu tiên là mẹ mong con được lành lặn khỏe mạnh, sau đó là muốn con được thông minh, vượt trội ngay từ bé. Nhiều đứa bé ngay từ khi còn nhỏ đã bộc lộ những tố chất thông minh vượt trội. Nếu nhận ra khả năng của con, mẹ sẽ tìm ra hướng phát triển và tạo điều kiện giáo dục thích hợp cho bé. Sau đây là những dấu hiệu cho thấy bé thông mình ngay từ khi sơ sinh.
Sự thông minh của bé có thể được biểu hiện bằng ánh mắt. Đó là nếu bé sơ sinh có thói quen nhìn chăm chú vào các vật xung quanh trong một khỏang thời gian dài hơn so với các mẹ đồng trang lứa, bé sẽ thông minh hơn, do bé bắt đầu có phản xạ quan sát tập trung thế giới quanh mình, thích ngắm nhìn và bắt chước những gì bố mẹ hay người khác làm. Điều này chứng tỏ bé có một tư duy rất tốt.
Ngoài việc quan sát hay bắt chước, những em bé sơ sinh thông minh cũng dùng ánh mắt để giao tiếp, bộc lộ cảm xúc và hiểu được những gì mọi người đang nói nhanh hơn, “hóng” chuyện hơn các mẹ khác. Đó là biểu hiện của sự nhanh nhạy, dễ tiếp thu. Vì thế, các ông bố bà mẹ hãy tích cực giao lưu với bé, thường xuyên nhìn vào bé, làm một vài động tác từ đơn giản tới phức tạp, nâng cao khả năng bắt chước của bé và tận dụng để khai thác trí tuệ cho bé.
Lúc mới sinh, bé cần ngủ 18-20 tiếng mỗi ngày. Càng lớn, thời gian ngủ của bé càng ngắn lại và thời gian tỉnh táo của bé càng dài ra. Khoa học đã chứng minh, những em bé sơ sinh thông minh thường ngủ ít (mà vẫn khỏe mạnh). Bé ít ngủ mà không phải do khó chịu, thiếu chất,… rất có thể là do não bộ của bé luôn được kích thích đến mức khó đi vào giấc ngủ..
Một biểu hiện của sự thông minh là bé sớm biết lẫy, bò, trườn, đi, nói… Vì vật, cha mẹ cần đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho các dấu hiệu phát triển của bé. Ví dụ như khi bé bắt đầu ê a tập nói, “hóng” chuyện, hãy đáp lại nhiệt tình bằng những nụ cười và giọng nói phấn khởi, vui vẻ.
Ngoài ra, theo đà phát triển, bé thông minh sẽ thích chơi nhiều đồ chơi nhưng cũng sớm chán do luôn thích học hỏi, tiếp nhận nhiều thông tin mới và mau chán những thông tin cũ được lặp đi lặp lại hàng ngày. Điều này cho thấy bé là người có nhu cầu học tập, khám phá, tìm tòi cao.
Bé nhanh chóng định vị được đầu ti mẹ và ti đúng chỗ ngay từ lần bú đầu tiên, bé biết phân biệt mùi sữa mẹ và mùi sữa khác, thích nhìn đồ vật có màu sắc tươi sáng, phản ứng nhanh với những tác động từ bên ngoài là những dấu hiệu cho thấy bé là người nhạy bén, thông minh.
Sẽ là một điều an ủi rất nhiều nếu mẹ biết được rằng, khóc quấy cũng là một biểu hiện của bé thông minh. Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất của bé sơ sinh thông minh, đó là lúc nào cũng cần sự kích thích. Và nếu không nhận được đủ sự kích thích cần thiết, chẳng hạn như chán phải nằm ngửa, phải nhìn mãi một thứ, muốn được thay đổi hoạt cảnh mà không được đáp ứng, bé sẽ khóc liên tục.
Muốn biết con khóc vì bệnh hay vì thông minh, mẹ có thể bế thử bé đi xung quanh, cho bé xem những khung cảnh, những khuôn mặt, đồ vật mới mà bé chưa thấy bao giờ. Nếu bé ngừng khóc và tập trung quan sát, đó là dấu hiệu bé thông minh. Như bố mẹ của những em bé có IQ cao cũng thừa nhận, khi con còn bé, họ thường phải bế con đi loanh quanh 20 phút một lần để dỗ con nín khóc.
Dấu hiệu này nghe có vẻ mơ hồ nhưng thực ra, mẹ có thể nhận ra qua những biểu hiện rất đơn giản của bé:
– Nhớ mặt người quen từ sớm: Bé sơ sinh thường ít nhớ lại được những gì mình đã trải qua, nhưng những bé có não bộ phát triển sớm thường nhớ rõ mặt người từ sớm. Điều này khiến bé sớm nảy sinh tâm lý bám mẹ và sợ người lạ.
– Khóc hoặc tìm đồ chơi: Khi mới 5, 6 tháng bé biết khóc khi bị lấy đồ chơi, và 10, 11 tháng bé biết tìm đồ chơi mẹ giấu, chứng tỏ bé có trí nhớ rất tốt.
Không phải tất cả những đứa bé biết nói sớm, biết đi sớm đều thông minh nhưng có một sự thật không thể chối cãi, đó là bé nhận thức tốt và sớm hơn mẹ bè cùng tuổi, đương nhiên thể hiện sự phát triển tốt hơn của não bộ. Tuy nhiên, mẹ không nên thúc đẩy sự phát triển của bé. Hãy thoải mái để bé tự do khám phá và đặc biệt lưu ý quá trình con lớn để tìm ra biện pháp chăm sóc, nuôi dưỡng tài năng của bé.
PGS. Nguyễn Anh Tuấn
Bộ môn Nhi – Bệnh viện Nhi đồng 1