Chúng ta đều biết sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng vô giá cho trẻ sơ sinh trong những tháng đầu đời. Thế nhưng không phải ai cũng biết sữa mẹ cũng thay đổi qua từng giai đoạn để phù hợp với nhu cầu của bé. Thật kỳ diệu phải không nào? Hãy cùng xem sữa mẹ khác nhau thế nào ở từng thời điểm và cách đảm bảo dinh dưỡng cho sữa mẹ nhé!
Các giai đoạn thay đổi của sữa mẹ
+ Sữa non (sữa đầu)
Trong thai kỳ và khoảng 5 ngày đầu sau khi sinh, sữa mẹ ở giai đoạn sữa non có dạng chất đặc dính, màu vàng hay màu kem nhạt, được tuyến vú tiết ra với số lượng nhỏ. Sữa non giàu đạm (protein), carbonhydrate, vitamin tan trong chất béo, khoáng chất và các globulin miễn dịch chứa ít chất béo (các kháng thể truyền từ mẹ sang con). Nhờ vậy, sữa non sẽ truyền các dưỡng chất và kháng thể dạng đặc sang bé, giúp tăng cường miễn dịch thụ động, bảo vệ bé khỏi một loạt các bệnh do vi khuẩnvà virus. Chính vì lý do đó mà sữa non còn được gọi là “sữa miễn dịch”.
+ Sữa chuyển tiếp
Từ 5 đến 14 ngày sau sinh, sữa được tiết ra khi sữa non hết và trước khi sữa trưởng thành hình thành là sữa chuyển tiếp. Loại sữa này chứa nhiều calo hơn sữa non và có thành phần gồm hàm lượng chất béo, đường lactose, và các vitamin tan trong nước.
+ Sữa trưởng thành (sữa già)
Từ ngày 14 sau sinh, sữa mẹ lúc này được gọi là sữa trưởng thành hay sữa già hoặc sữa đủ tuổi. Thành phần của chúng gồm 90% là nước giúp cơ thể bé ngậm nước, 10% còn lại là carbohydrates, protein, và chất béo cần thiết cho cả tang trưởng và năng lượng. Lúc này, sữa trưởng thành giàu protein, DHA và ARA – hai loại axit béo omega-3 cần thiết cho sự phát triển của hệ thần kinh và não bộ, đồng thời chứa lactose – một loại carbohydrate dạng đường giữ vai trò quan trọng đối với sự phát triển mô não, hệ thần kinh trung ương và các vi khuẩn có ích trong đường ruột. Chính nhờ lactose nên sữa mẹ có vị ngòn ngọt, giúp bé ngon miệng hơn.
Có hai loại sữa trưởng thành:
- Sữa đầu cữ bú: Đây là loại sữa được tìm thấy trong thời gian đầu của thức ăn và chứa nước, vitamin và protein. Chúng được cất giữ trong các ngăn chứa và tiết ra vào giai đoạn đầu cho bú.
- Sữa cuối cữ bú: Đây là loại sữa xảy ra sau khi phát hành ban đầu của sữa. Nó có chứa hàm lượng cao chất béo và cần thiết cho sự tang cân của bé.
Cách đảm bảo dinh dưỡng sữa mẹ
- Thiết lập một chế độ ăn uống khỏe mạnh, cân bằng
-
-
- Cung cấp thêm 500 Kcal năng lượng mỗi ngày so với nhu cầu thong thường này sẽ giúp mẹ sản xuất 750ml sữa cho bé trong một ngày.
- Trong thời gian cho bé bú, mẹ cần bổ sung khoảng 28g protein/ ngày.
- Cung cấp đủ vitamin và khoáng chất
- Ăn nhiều trái cây, rau xanh và ngũ cốc.
- Mẹ nên ăn cá 1-2 lần/ tuần vì đâylà nguồn dinh dưỡng giàu i-ốt và chất đạm, đồng thời cung cấp LC-PUFAs như DHA cho mẹ và bé.
- Uống sữa hoặc ăn các sản phẩm từ sữa để bổ sung canxi vào chế độ hằng ngày mẹ nhé.
Mẹ ăn uống đủ chất sẽ đảm bảo được nguồn dinh dưỡng trong sữa mẹ, giúp bé phát triển toàn diện
- Mẹ cần uống nhiều nước, ít nhất là 2l nước mỗi ngày.
- Không nên ăn kiêng hoặc giảm cân quá nhanh vì có thể dẫn đến việc phóng thích các chất có hại được chứa trong chất béo cơ thể vào sữa mẹ.
- Tránh xa thuốc lá và tránh uống rượu.
- Mẹ tuyệt đối không nên dung thuốc trừ khi có chỉ định của bác sĩ nhé
- Hãy thận trọng với thực phẩm có thể gây khó tiêu, dễ ôi thiu và có thể gây ngộ độc (thịt, trứng, hải sản sống) để bảo đảm an toàn cho bé mẹ nhé.
- Hạn chế uống càphê hoặc trà để không làm bé bị khó ngủ.
- Chỉ nên uống càphê với một lượng rất nhỏ mỗi ngày. Tuy nhiên, một số trẻ nhỏ rất nhạy cảm với caffeine và trở nên cáu kỉnh hoặc khó ngủ, ngay cả với lượng nhỏ cafein.
- Đảm bảo nghỉ ngơi đủ, ngủ 8 tiếng mỗi ngày nữa mẹ nhen.
Đến đây, mẹ đã biết sự thay đổi của sữa mẹ qua từng giai đoạn và cách đảm bảo dinh dưỡng cho sữa mẹ rồi phải không nào? Hãy nhớ đây là giai đoạn mẹ ăn thứ gì, bé cũng sẽ nếm thứ đó nên mẹ nhớ lựa chọn những thực phẩm bổ dưỡng nhất cho khẩu phần ăn của mình nhé. Chúc mẹ và bé yêu luôn khỏe mạnh.
PGS.TS. Nguyễn Thị Lâm
PGĐ Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia
Đọc thêm:
Lợi ích và nguồn dinh dưỡng từ sữa mẹ cho trẻ sơ sinh
Sữa mẹ là tốt nhất cho trẻ sơ sinh
