SỮA MẸ VÀ SỮA CÔNG THỨC: LOẠI NÀO TỐT HƠN CHO TRẺ NHỎ?

Sữa bột là nguồn cung cấp những dưỡng chất cần thiết ở những năm đầu đời. Đôi khi chúng ta lại quên mất rằng sữa mẹ mới là chính là nguồn sữa tốt nhất của trẻ. Vậy, sữa mẹ và sữa công thức nên chọn loại nào? Hãy cùng Vinamilk so sánh sữa mẹ và sữa công thức ở bài viết dưới đây để đưa ra cho mình sự lựa chọn phù hợp. 

Sữa mẹ hay sữa công thức? Đâu mới là lựa chọn tốt nhất cho trẻ 

1. Sữa mẹ là gì? Ưu điểm của việc nuôi con bằng sữa mẹ

Sữa mẹ là loại sữa được tiết từ bầu vú của người mẹ, đồng thời là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Sữa mẹ cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho sự tăng trưởng, phát triển của trẻ. Thành phần của sữa mẹ thay đổi theo thời gian, để đáp ứng nhu cầu phát triển của trẻ ở từng giai đoạn. Việc nuôi con bằng sữa mẹ có rất nhiều ưu điểm như: 

• Sữa mẹ là loại sữa tốt nhất đối với sự phát triển của trẻ nhỏ
• Sữa mẹ giúp bé dễ tiêu hóa hơn so với các loại sữa công thức trên thị trường
• Cung cấp những kháng thể thiết yếu, có lợi cho sự phát triển của trẻ 
• Giúp bé tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc một số bệnh như: nhiễm trùng đường tiết niệu, hô hấp, tai, hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh… 
• Giúp mẹ thu nhỏ tử cung như trước lúc mang thai, giảm cân hiệu quả nhờ việc đốt cháy năng lượng để tạo ra sữa. 
• Nuôi con bằng sữa mẹ giúp mẹ giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh như: ung thư vú, thiếu máu do thiếu sắt, ung thư buồng trứng, trầm cảm sau sinh, tiểu đường, loãng xương. 

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ 

2. Sữa công thức là gì? Ưu điểm của việc nuôi con bằng sữa công thức

Sữa công thức hay còn được gọi là sữa trẻ em được sản xuất dựa theo công thức hóa học của sữa mẹ. Loại sữa này thường được sử dụng để làm thức ăn cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi. Nuôi con bằng sữa công thức cũng có nhiều hiệu quả như: 

• Đáp ứng tốt nhu cầu dinh dưỡng của bé: mọi yêu cầu về chế độ ăn uống của bé sẽ được hoàn thiện đầy đủ thông qua dạng sữa bột, đóng hộp. 
• Giảm số lần cho trẻ uống sữa trong ngày: bởi vì sữa công thức không tiêu hóa nhanh như sữa mẹ nên sẽ giảm bớt thời gian cho bé bú sữa. 
• Cung cấp đầy đủ vitamin D: cơ thể trẻ sẽ nhận đủ vitamin D thông qua lượng sữa công thức được uống mỗi ngày. 
• Người mẹ được tự do tiêu thụ đồ ăn, thức uống: nuôi con bằng sữa công thức giúp mẹ có thể thoải mái ăn, uống bất cứ thứ gì mình thích mà không sợ làm ảnh hưởng đến con. 

Sữa công thức có thể đáp ứng tốt nhu cầu dinh dưỡng của trẻ 

3. So sánh điểm khác biệt giữa sữa mẹ và sữa công thức

	Sữa mẹ	Sữa công thức
Chất đạm (protein)	Chứa hàm lượng protein vừa đủ trẻ dễ tiêu hóa, hấp thụ hoàn toàn	Lượng protein có thể cao gấp đôi so với sữa mẹ
Chất béo	Chứa một số chất béo quan trọng, gồm: DHA, Omega-3, Cholesterol… Đây đều là những dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển trí não, cơ thể trẻ	Chất béo trong sữa khó hấp thu, các chất này có thể bị đào thải ra ngoài thành phân
Carbohydrate	Giàu Oligosaccharides và Lactose có tác dụng giúp cho đường ruột của bé khỏe mạnh	Ở một số loại sữa công thức có thể không chứa thành phần Lactose, thiếu hụt Oligosaccharides
Vitamin, khoáng chất	Vitamin, khoáng chất trong thành phần của sữa mẹ dễ dàng được hấp thụ hoàn toàn	Vitamin, khoáng chất của sữa công thức có thể làm cho trẻ bị khó tiêu hóa
Kháng thể	Cung cấp các dưỡng chất, lợi khuẩn để tăng cường sức kháng cho trẻ, từ đó chống lại vi khuẩn có hại xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh	Có thể giúp tăng sức đề kháng hoặc không. Nếu có các kháng thể cũng không bằng với sữa mẹ
Enzyme và hormone	Sữa mẹ chứa nhiều loại enzyme tốt cho đường ruột như Amylase, Lipase cùng một số loại hormone như: Prolactin, Oxytocin, Thyroid… đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng sinh hóa, phát triển của bé	Khi được chế biến làm mất đi hormone cần thiết và các enzyme tiêu hoá
Nước	Có đủ lượng nước để đáp ứng nhu cầu của cơ thể	Lượng nước sẽ phụ thuộc vào hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất
Mùi vị	Được thay đổi tùy theo chế độ ăn uống của mẹ	Mùi vị giữa các hãng sữa có sự khác nhau. Mẹ cần lựa chọn sữa có mùi vị được trẻ yêu thích để trẻ cảm thấy ngon miệng hơn

4. So sánh mức độ tăng trưởng của bé giữa việc dùng sữa mẹ và sữa công thức

Theo Trung tâm kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) , nuôi con bằng sữa mẹ có thể giúp trẻ tăng cân ngay sau sinh. Tuy nhiên, khi xét về tốc độ tăng cân tổng thể trong 1 năm đầu tiên thì trẻ sử dụng sữa mẹ sẽ chậm phát triển hơn so với trẻ dùng sữa công thức. 

Trong khoảng thời gian từ 6 - 8 tuần đầu đời, sự tăng trưởng giữa trẻ bú sữa mẹ so với trẻ bú sữa công thức không quá chênh lệch. Tuy nhiên từ giai đoạn 2 - 12 tuổi, sữa công thức sẽ giúp trẻ tăng cân và phát triển chiều cao nhanh hơn. 

Bên cạnh đó, mặc dù không có quá nhiều sự khác biệt về mức độ béo phì trong khoảng 4 - 5 tháng đầu nhưng sau 1 tuổi, trẻ bú sữa mẹ sẽ gầy đi, giảm thiểu nguy cơ bị béo phì trong tương lai. 

5. Sữa mẹ và sữa công thức, loại nào tốt hơn cho bé?

5.1 Xét về nhu cầu dinh dưỡng

Khi xét theo nhu cầu dinh dưỡng, sữa mẹ vẫn là loại sữa tốt nhất, sữa công thức không thể hoàn toàn thay thế cho sữa mẹ. Dù thành phần của sữa có chứa các dưỡng chất cần thiết, quan trọng tương đương với sữa mẹ nhưng đây vẫn chỉ là sữa công nghiệp. Nó không phải sữa tự nhiên nên không đạt được sự cân đối trong nhu cầu của trẻ. 

Hệ tiêu hóa của trẻ rất yếu ớt, dễ mắc phải các vấn đề như tiêu chảy, đầy hơi…nếu sữa công thức không phù hợp hoặc không được bảo quản đúng cách. Trong khi đó, sữa mẹ hoàn toàn tự nhiên, an toàn cho hệ tiêu hóa của trẻ hơn so với sữa công thức. 

5.2  Về lợi ích phát triển của bé

Sử dụng sữa mẹ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh thường gặp ở trẻ, nhất là bệnh đột tử sơ sinh. Các nghiên cứu cũng đã chứng minh sữa mẹ giúp tăng chỉ số thông minh và các hoạt động trí não của bé. Ngoài ra, nó còn giúp bé giảm nguy cơ mắc phải những bệnh như: bạch cầu, mỡ máu cao, hodgkin… 

6. Khi nào cần bổ sung sữa công thức cho trẻ?

6.1 Trẻ sơ sinh có vấn đề về sức khỏe

Trường hợp trẻ sinh non hoặc có vấn đề về sức khỏe có thể cần nhiều hơn sữa mẹ. Bác sĩ thường chỉ định bổ sung sữa công thức để trẻ nhanh tăng cân. Vì vậy, bố mẹ có thể tham khảo ý kiến từ bác sĩ để được tư vấn, hướng dẫn cách bổ sung sữa phù hợp. 

Nên cân nhắc dùng thêm sữa công thức khi trẻ có vấn đề về sức khỏe 

6.2 Mẹ có ít sữa

Những bà mẹ bị mắc bệnh lý ở tuyến vú hoặc từng phẫu thuật ngực sẽ khiến cho quá trình sản xuất sữa gặp khó khăn, gây ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng sữa. Nếu nhận thấy lượng sữa của mình không đủ để cấp cho trẻ, mẹ nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ để bổ sung thêm sữa công thức cho trẻ. 

6.3 Mẹ quay lại công việc

Rất nhiều bà mẹ sau khi sinh con phải nhanh chóng quay lại làm việc. Hút sữa ở nơi làm việc vừa gây ra nhiều bất tiện và có thể khiến cho lượng sữa mẹ bị giảm. Khi thấy lượng sữa không có đủ để trữ trong tủ đông, mẹ hãy cân nhắc tới việc bổ sung sữa công thức cho bé. 

6.4 Gia đình, người thân muốn giúp đỡ cho trẻ bú

Để mẹ có nhiều thời gian nghỉ ngơi sau sinh, mọi người trong gia đình có thể hỗ trợ mẹ cho bé bú. Lúc này, mẹ có thể sử dụng sữa đã dự trữ sẵn hoặc kết hợp xen kẽ giữa sữa công thức và sữa mẹ để cho bé bú. 

Cho bé bú bình giúp mẹ có nhiều thời gian nghỉ ngơi 

6.5 Mẹ sinh nhiều con

Sinh đôi, sinh ba sẽ gây khó khăn cho trẻ khi bú mẹ. Ngoài việc duy trì lượng sữa dồi dào, mẹ còn phải thường xuyên cho bé bú. Để đảm bảo có đầy đủ sữa cho các bé, giúp mẹ có thời gian nghỉ ngơi thì có thể sử dụng thêm sữa công thức. 

7. Cách nuôi con bằng sữa mẹ kết hợp sữa công thức

7.1 Trẻ dưới 6 tháng tuổi

Mẹ có thể bổ sung thêm một lượng sữa công thức nhất định sau khi bé đã bú sữa mẹ. Không chỉ giúp cơ thể trẻ nhận được đầy đủ dưỡng chất, phương pháp này còn kích thích tuyến sữa của mẹ hoạt động một cách đều đặn. 

7.2 Trẻ trên 6 tháng tuổi

Các mẹ nên áp dụng luân phiên 1 cữ bú sữa mẹ, 1 cữ bú sữa công thức. Sau đó, bạn giảm dần cữ sữa mẹ, kết hợp bổ sung thêm những thực phẩm khác để trẻ làm quen, thích nghi dần với việc cai sữa mẹ. 

8. Một số lưu ý khi nuôi con bằng sữa mẹ kết hợp sữa công thức

8.1 Khi pha sữa mẹ và sữa công thức cùng nhau

Nếu sữa công thức bạn đang sử dụng là dạng bột hoặc cô đặc thì trước tiên cần pha sữa đúng theo hướng dẫn. Cần đảm bảo thêm đúng lượng nước vào sữa khi pha trộn sữa mẹ và sữa công thức. Cho thêm sữa mẹ sau khi đã pha đúng lượng sữa công thức và lượng nước. 

Bố mẹ cần lưu ý không sử dụng sữa mẹ để thay cho nước khi pha sữa công thức. Hãy duy trì đúng tỷ lệ nước và sữa rồi thêm sữa mẹ riêng biệt để không làm thay đổi thành phần dinh dưỡng của sữa công thức. 

Đổ quá nhiều nước vào sữa công thức sẽ làm loãng các chất dinh dưỡng. Ngược lại, cho không đủ nước có thể tạo áp lực tới đường tiêu hóa và thận của bé, gây ra tình trạng mất nước. Còn nếu đang sử dụng sữa bột ở dạng pha sẵn, bạn chỉ cần bỏ thêm sữa mẹ. 

8.2 Sử dụng sữa mẹ và sữa công thức cách nhau bao lâu?

Ở cùng một cữ bú, chúng tôi khuyến khích mẹ nên cho trẻ bú sữa mẹ trước rồi sau đó mới sử dụng sữa công thức. Bởi vì sữa công thức giúp trẻ no lâu hơn và trẻ có thể dễ dàng tiêu hóa sữa mẹ. 

8.3 Bổ sung thêm nước cho trẻ

Khi áp dụng phương pháp nuôi con kết hợp giữa sữa mẹ và sữa công thức mẹ cần bổ sung thêm nước cho trẻ. Cứ hai cữ bú lại bổ sung thêm 10ml nước. Mẹ không nên ép khi em bé không muốn uống nước vì có thể khiến cho bé sợ hãi, lười uống nước ở giai đoạn sau. 

Nên bổ sung thêm nước cho trẻ giữa hai cữ bú 

9. Một số câu hỏi thường khi nuôi con bằng sữa mẹ và sữa công thức 

9.1. Có nên cho con bú sữa mẹ?

Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới - WHO, sữa mẹ là loại sữa tốt nhất đối với trẻ ở 6 tháng đầu đời. Dù vậy, việc cho con bú sữa mẹ hay sữa công thức còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Bởi nhiều bà mẹ vì lý do nào đó không thể cho con bú hoặc quyết định nuôi con bằng sữa công thức. 

9.2. Quay lại làm việc có cho con bú sữa mẹ được không?

Nếu quay lại làm việc, mẹ nên gửi chăm bé ở gần chỗ làm để tiện qua thăm, cho bé bú ít nhất 1 lần/ngày. Bên cạnh đó, bạn có thể vắt sữa bằng tay hoặc sử dụng máy hút để trữ sữa, cho bé dùng khi bận rộn. 

9.3. Quyết định không cho con bú có tốt hay không?

Quyết định này là tốt khi bạn đã cân nhắc kỹ tới tình trạng, sức khỏe của bé. Bởi vì sữa công thức là loại sữa có thể thay thế tốt nhất cho sữa mẹ trong trường hợp cần thiết. Tuy nhiên, mẹ nên gắn bó với bé trong suốt thời gian bú bình bằng nhiều hoạt động khác nhau để bé có thể cảm nhận được sự an toàn, tình yêu thương của mẹ. 

Từ những thông tin được Vinamilk chia sẻ trong bài viết, có thể thấy được sữa mẹ và sữa công thức đều rất tốt cho bé ở những năm tháng đầu đời. Tuy nhiên, mẹ vẫn nên ưu tiên sử dụng nguồn sữa mẹ tự nhiên trước khi lựa chọn sữa công thức để bé có thể hấp thụ tối ưu các dưỡng chất cần thiết.