Ăn khoẻ - Ăn ngon

TRẺ ĂN DẶM BỊ TÁO BÓN: NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU MẸ NÊN TRÁNH

Ngày đăng:

26/02/2024

Trẻ ăn dặm bị táo bón là tình trạng bé gặp khó khăn khi đi ngoài vì phân cứng, khô và cần dùng nhiều sức để đẩy phân ra ngoài. Trẻ có thể gặp tình trạng táo bón ở mọi giai đoạn phát triển, tuy nhiên, táo bón thường xảy ra phổ biến hơn ở trẻ khi bắt đầu ăn dặm. Một số dấu hiệu dễ nhận biết như bé đi ngoài ít hơn, chướng bụng, khó tiêu hoặc luôn cảm thấy khó chịu khi đại tiện. Cùng Vinamilk tìm hiểu nguyên nhân, cách xử lý và một số biện pháp phòng tránh trong bài viết dưới đây.

Vì sao trẻ ăn dặm bị táo bón

Tìm hiểu nguyên nhân tình trạng trẻ ăn dặm bị táo bón

1. Dấu hiệu trẻ ăn dặm bị táo bón

Khi bé có dấu hiệu đi ngoài ít hơn mọi ngày, mẹ nên theo dõi kỹ những biểu hiện dưới đây để biết ngay bé yêu có đang bị táo bón không nhé:

  • Số lần đi ngoài của bé ít hơn bình thường (dưới 3 lần/tuần).
  • Phân của bé cứng thậm chí vón cục, rời từng viên nhỏ như phân dê.
  • Bé thấy khó chịu, cáu kỉnh, khóc hoặc la hét khi đại tiện.
  • Bé bị chướng bụng, khó tiêu.

2. Nguyên nhân trẻ ăn dặm bị táo bón 

2.1. Hệ tiêu hóa chưa thích nghi kịp

Trước khi chuyển sang ăn dặm, đa số trẻ được nuôi bằng sữa mẹ đầy đủ. Sữa mẹ tự nhiên là một nguồn dinh dưỡng dễ tiêu hóa, giảm thiểu nguy cơ táo bón cho trẻ. Tuy nhiên, khi bắt đầu thêm thức ăn dặm vào chế độ ăn, hệ tiêu hóa của trẻ phải thích nghi với những thay đổi trong khẩu phần.

Đồ ăn dặm thường chứa nhiều dưỡng chất và đặc hơn so với sữa mẹ, đòi hỏi hệ tiêu hóa của bé phải làm việc nhiều hơn, có thể dẫn đến tình trạng hoạt động quá mức và gặp phải các vấn đề tiêu hóa như táo bón.

2.2. Chế độ dinh dưỡng

Chế độ ăn dặm có thể có ảnh hưởng đáng kể đến hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ. Tình trạng trẻ em ăn dặm bị táo bón thường xảy ra khi chế độ dinh dưỡng của trẻ thiếu hoặc có quá nhiều chất dinh dưỡng dư thừa. Ví dụ, việc tiêu thụ quá nhiều chất béo và tinh bột đồng thời thiếu chất xơ có thể dẫn đến tình trạng táo bón.

Thiếu và thừa dinh dưỡng sẽ khiến trẻ bị táo bón

Chế độ ăn dặm ảnh hưởng đáng kể đến hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ

2.3. Bắt đầu ăn dặm sớm quá mức

Việc bắt đầu ăn dặm ở tuổi 3, 4 hoặc 5 tháng tuổi có thể gây ra táo bón do hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt và chưa hoàn thiện đủ để tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả. Việc không tiêu hóa hết các thành phần trong thức ăn có thể dẫn đến việc tích tụ và gây ra táo bón theo thời gian.

2.4. Tỷ lệ sữa công thức bị pha sai

Nhiều mẹ thường không nhận ra rằng tình trạng bé ăn dặm bị táo bón có thể liên quan đến cách pha sữa công thức. Việc pha sữa ít nước có thể gây nóng trong và gây ra tình trạng táo bón cho bé. Ngược lại, việc pha quá nhiều nước có thể làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng cho bé.

Ngoài ra, việc thêm nước trái cây, đường hoặc ngũ cốc vào sữa cũng có thể gây ra rối loạn tiêu hóa cho bé.

2.5. Thiếu nước

Nhiều trẻ trong giai đoạn ăn dặm gặp phải tình trạng táo bón do thiếu nước. Nguyên nhân cho hiện tượng này là khi cơ thể thiếu nước, phân trở nên khô và khó di chuyển, dẫn đến việc tích tụ phân và gây ra táo bón.

Lượng nước nạp vào cơ thể rất quan trọng với trẻ ăn dặm

Trẻ ăn dặm bị táo bón do thiếu nước

2.6. Dư thừa chất đạm, thiếu chất xơ 

Việc cho trẻ ăn dặm với lượng chất đạm quá cao có thể tạo áp lực lên hệ tiêu hóa, làm cho việc tiêu hóa trở nên khó khăn và dẫn đến táo bón.

Chuyên gia dinh dưỡng khuyên rằng trẻ trong độ tuổi từ 1 - 3 nên hạn chế việc tiêu thụ chất đạm với mức tối đa không nên vượt quá 13g mỗi ngày.

2.7. Các bệnh lý đường ruột

Tình trạng trẻ ăn dặm bị táo bón cũng có thể do các nguyên nhân bệnh lý như:

  • Vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa, trực tràng, hậu môn,...
  • Các bệnh về hệ thần kinh như chứng bại não ở trẻ sơ sinh.
  • Các vấn đề nội tiết, như chứng suy giáp.
  • Sử dụng các loại thuốc trong quá trình điều trị như thuốc chứa sắt, codeine hoặc thuốc chống trầm cảm, cũng có thể gây ra tình trạng táo bón cho bé.

2.8. Ít vận động 

Việc trẻ ít vận động, hay tỏ ra thụ động cũng có thể làm cho hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả. Đây là nguyên nhân góp phần dẫn đến tình trạng táo bón.

3. Cách xử lý khi trẻ ăn dặm bị táo bón  

3.1. Chú ý đến chế độ ăn

Khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm, cha mẹ nên ưu tiên các món ăn có dạng mềm, lỏng trước, sau đó từ từ chuyển sang dạng đặc và cứng. Khi sử dụng sữa công thức, cha mẹ cần tuân thủ đúng tỷ lệ pha theo hướng dẫn từ nhà sản xuất.

Mỗi bữa ăn của trẻ nên bao gồm các loại củ quả và rau xanh để cung cấp chất xơ. Trong giai đoạn ban đầu của việc ăn dặm, hệ tiêu hóa của trẻ vẫn chưa hoàn toàn thích ứng, do đó cha mẹ không nên tăng lượng chất đạm cho trẻ mà thay vào đó nên cho trẻ tiếp xúc từng lượng nhỏ và tăng dần theo thời gian.

Bổ sung nhiều rau củ khi bé ăn dặm

Ăn nhiều rau củ, trái cây giúp bé hạn chế tình trạng táo bón

3.2. Bổ sung nước

Trong số các nguyên nhân gây táo bón cho bé khi bắt đầu ăn dặm, thiếu nước cũng là một vấn đề quan trọng. Do đó, trong giai đoạn này, việc tập cho bé uống đủ nước mỗi ngày là rất cần thiết và cha mẹ cần chủ động bổ sung nước cho bé vì trẻ nhỏ chưa biết tự uống nước. 

Việc tiếp nhận đủ lượng nước sẽ giúp phân trở nên mềm hơn và cải thiện tình trạng táo bón ở bé.

3.3. Tăng cường vận động

Những trẻ ít vận động thường có nguy cơ cao bị táo bón. Vì vậy, cha mẹ nên hướng dẫn và cùng con tham gia vào các hoạt động vận động nhẹ nhàng. Theo thời gian, việc tăng cường vận động sẽ giúp kích thích sự hoạt động của đường ruột, từ đó cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ.

3.4. Massage bụng 

Thực hiện các động tác đạp xe hoặc massage vùng bụng không chỉ giúp bé thư giãn mà còn có thể cải thiện tình trạng táo bón. Để massage, mẹ có thể sử dụng cả hai tay để xoa bóp từ trung tâm của bụng và kéo dài ra hai bên mép bụng theo chiều từ trên xuống. Sau đó, mẹ có thể sử dụng một ngón tay để nhẹ nhàng vòng quanh và ấn nhẹ lòng bàn tay xuống. Hoạt động này không chỉ tạo ra cảm giác ấm áp từ tay mẹ mà còn kích thích hoạt động của ruột giúp cải thiện tình trạng táo bón.

Massage giúp cải thiện tình trạng táo bón

Thường xuyên massage vùng bụng cho bé 

4. Cách phòng tránh khi trẻ ăn dặm bị táo bón 

4.1. Bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ 

Các loại thực phẩm cứng như chuối, cà rốt, hoặc ngũ cốc gạo có thể gây ra tình trạng khó đi ngoài và phân khô cho bé. Ngược lại, những loại thực phẩm giàu chất xơ như lê, mận, yến mạch hoặc ngũ cốc lúa mạch có thể giúp phòng ngừa tình trạng này.

4.2. Giúp trẻ vận động sau khi ăn

Như đã đề cập ở trên, việc bé quá thụ động cũng có thể dẫn đến tình trạng táo bón do hệ tiêu hóa hoạt động không hiệu quả. Đặc biệt đối với trẻ sơ sinh, việc hỗ trợ bé trong vấn đề này là rất quan trọng.

Bạn có thể nhẹ nhàng di chuyển chân của bé giống như đang đạp xe khi bé chưa biết bò hoặc khi bé nằm trên giường. Việc di chuyển chân của bé lên xuống đều đặn và thường xuyên sẽ kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa của bé.

Hơn nữa, bạn cũng có thể cung cấp cho bé những món đồ chơi có thể lăn và tự di chuyển như trái banh nhỏ. Sự tò mò của bé sẽ thúc đẩy bé di chuyển theo món đồ chơi, tăng cường hoạt động vận động hàng ngày của bé. Điều này cũng sẽ hỗ trợ quá trình tiêu hóa của bé.

Cha mẹ nên thường xuyên giúp bé vận động chân

Vận động chân để phòng tránh tình trạng táo bón ở trẻ

4.3. Ngâm hậu môn với nước ấm

Nếu trẻ gặp khó khăn trong việc đi đại tiện, mẹ có thể thực hiện phương pháp ngâm hậu môn của bé trong nước ấm từ 5 - 10 phút ngay lập tức để đạt được hiệu quả ngay tức thì. Việc này giúp mở rộng cơ vòng hậu môn, giúp bé dễ dàng đi tiêu hơn, đặc biệt là đối với những bé biếng ăn hoặc thường xuyên quấy khóc.

4.4. Chế độ ăn dặm cho trẻ sơ sinh phòng tránh táo bón

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, bé nên bắt đầu ăn dặm khi đủ 6 tháng tuổi. Trước đó, việc tập cho bé làm quen với thức ăn đặc chỉ nhằm mục đích làm quen với thực phẩm mới, nhưng nguồn dinh dưỡng chính của bé vẫn là sữa mẹ, thực hiện sai cách sẽ làm trẻ bị rối loạn tiêu hóa khi ăn dặm.

Để bắt đầu tập ăn dặm cho bé, bạn nên:

  • Tập cho bé làm quen với một món ăn trong khoảng 3 ngày, sau đó chuyển sang món mới. Điều này giúp bạn dễ dàng nhận biết xem bé có dị ứng với thực phẩm nào không.
  • Không nên cho bé ăn quá nhiều, chỉ cần một bữa ăn dặm mỗi ngày và tăng dần sau khi bé đã quen.
  • Chọn các thực phẩm tự nhiên chưa qua chế biến như rau củ, hoa quả, thịt đỏ, thịt trắng,... để đảm bảo giá trị dinh dưỡng cao và sự phối hợp hài hòa giữa các thành phần dinh dưỡng trong bữa ăn dặm.
  • Nên cho bé uống nhiều nước hơn.

Đối với trẻ từ 7 - 9 tháng tuổi, bạn có thể tăng số lượng bữa ăn dặm lên 2 bữa mỗi ngày và cho bé ăn chính thức 3 bữa mỗi ngày khi bé từ 9 - 12 tháng tuổi.

Chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị rằng, để phòng ngừa tình trạng táo bón khi bé bắt đầu ăn dặm, mẹ nên cân đối chế độ dinh dưỡng hàng ngày cho bé, tập cho bé ăn nhiều loại trái cây và rau xanh. 

Đồng thời, cũng cần lưu ý rằng, một số loại thực phẩm như nho khô, đậu phộng, hạt lạc... không phù hợp cho thực đơn ăn dặm của bé.

Giai đoạn ăn dặm thường là thời kỳ dễ gặp tình trạng táo bón ở trẻ. Để phòng tránh tình trạng này, mẹ cần chuẩn bị kỹ lưỡng về chế độ ăn cũng như phương pháp chăm sóc khoa học cho bé.

 Rau xanh giúp bé hạn chế táo bón

Tập cho bé ăn nhiều trái cây, rau xanh để phòng tránh táo bón

5. Trẻ bị táo khi ăn dặm có ảnh hưởng gì đến sức khỏe không? 

5.1. Làm độc tố tích tụ

Việc đi đại tiện hàng ngày giúp loại bỏ độc tố khỏi cơ thể. Trẻ bị táo bón có nguy cơ tích tụ chất độc do việc đi đại tiện không thường xuyên, từ đó có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan khác.

5.2. Khiến tình trạng táo bón ngày càng nặng

Khi trẻ bị táo bón và phải rặn để đi đại tiện, phân thường khô cứng và lớn, gây đau rát hậu môn cho trẻ. Điều này khiến trẻ cảm thấy khó chịu và sợ đau, từ đó dần dần trở nên ngại và tránh việc đi đại tiện. Thói quen này có thể làm cho tình trạng táo bón của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.

5.3. Bị nứt kẽ hậu môn

Tình trạng táo bón kéo dài có thể làm cho phân trở nên lớn và cứng hơn bình thường, từ đó có thể làm giãn nở ống hậu môn khi đi đại tiện. 

Trong một số trường hợp, trẻ có thể gặp tình trạng chảy máu hậu môn kéo dài, gây ra tình trạng thiếu máu.

5.4. Bệnh trĩ

Khi gặp tình trạng táo bón, trẻ thường cảm thấy cần phải rặn mạnh để đẩy phân ra ngoài. Tuy nhiên, nếu rặn quá mức, có thể gây ra sự giãn nở của các tĩnh mạch ở hậu môn và quanh trực tràng, dẫn đến việc hình thành các búi trĩ và gây ra các vấn đề về sức khỏe.

Trên đây là thông tin về trẻ ăn dặm bị táo bón và các lưu ý về cách xử lý cũng như biện pháp phòng tránh để giúp cải thiện tình trạng này. Hy vọng sẽ mang lại kiến thức hữu ích giúp quý phụ huynh dễ dàng hơn trong việc chăm sóc con cái.

 

Xem thêm bài viết:

Hơn 10 Cách trị tiêu chảy cho trẻ theo mẹo dân gian an toàn & hiệu quả

4 Mẹo chữa nôn trớ ở trẻ hiệu quả mẹ nên biết

5 Cách chữa đầy bụng cho trẻ sơ sinh hiệu quả