Những điều mẹ cần biết về giấc ngủ của bé

Chuyện ăn chuyện ngủ của các bé luôn là mối quan tâm hàng đầu của bố mẹ, bởi nó quyết định đến quá trình phát triển của bé trong giai đoạn đầu đời. Khi ngủ đủ giấc và ngủ đủ sâu, não bộ của bé sẽ phát triển tốt hơn bình thường và đây cũng là điều kiện quan trọng để khai mở những tiềm năng ở trẻ. Sau một giấc ngủ ngon, trẻ sẽ không cáu gắt, khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe, bố mẹ cũng không phải chịu nỗi ám ảnh mang tên “thức-trắng-đêm” cùng với bé.

1. Mỗi giai đoạn, nhu cầu về giấc ngủ của bé khác nhau

Thể trạng mỗi bé khác nhau, đồng hồ sinh học ở các bé cũng không giống nhau, nên giấc ngủ theo đó cũng có sự khác biệt. Nhưng nhu cầu về thời lượng giấc ngủ về cơ bản là giống nhau ở các bé cùng chung lứa tuổi. Khi bé còn nhỏ, giấc ngủ của bé ngắn hơn nhiều so với người lớn, có thể sẽ giật mình thức dậy vài lần trước khi ngủ tiếp là chuyện bình thường.

+ Bé sơ sinh:  Bé sơ sinh (dưới 1 tháng tuổi) gần như ngủ suốt ngày đêm: khoảng 18 – 20 tiếng / ngày, chỉ thức dậy những lúc bé cần bú. Mỗi giấc có thể kéo dài từ 30 phút – 3 tiếng. Bởi bé sơ sinh chưa phân biệt được ngày đêm do nếp sinh hoạt từ khi còn trong bụng mẹ, nên có thể bé sẽ ngủ rất ngoan vào ban ngày nhưng lại thức hoặc quấy khóc nhiều hơn vào ban đêm. Thông thường, mẹ không cần phải đánh thức bé  dậy để cho bú nhưng cũng không nên để bé  ngủ quá 3 giờ mà không cho bú.

+ Bé 1 – 6 tháng tuổi: Ở giai đoạn này, bé đã bắt đầu làm quen với môi trường bên ngoài, nhưng giấc ngủ của bé vẫn chiếm khá nhiều thời gian trong ngày, tổng cộng có thể gần 15 tiếng. Độ tuổi này, giấc ngủ của bé đã bắt đầu hình thành chu kỳ thức – ngủ, giấc ngủ đêm kéo dài  khoảng 9,5 đến 11,5 tiếng, giấc ngủ ngày ngắn hơn khoảng từ 3,5 đến 5,5 tiếng.

Từ 6 tháng trở đi, bé sẽ ngủ khoảng 14 tiếng/ ngày

+ Bé 6 tháng – 1 tuổi: Bé bắt đầu ngủ theo nhu cầu và nhịp sinh học. Giấc ngủ ban ngày từ 3- 4 giấc giảm xuống chỉ còn 1- 2 giấc, tổng số thời gian ngủ trong độ tuổi từ 6 tháng đến 1 tuổi là khoảng 14 tiếng/ ngày.

2. Những nguyên nhân khiến bé khó ngủ

• Đối với trẻ sơ sinh, việc bé thức dậy trong đêm và quấy khóc là hoàn toàn bình thường, các mẹ không nên quá lo lắng. Nếu từ giữa đêm đến gần sáng, bé thức dậy khóc thì về cơ bản có 2 nguyên nhân: Thứ nhất, là do bé cảm thấy bất an khi rời xa vòng tay mẹ hoặc không có ti của mẹ. Thứ hai là do thói quen uống sữa/ ăn đêm khiến bé giật mình tỉnh giấc và đòi ăn.
• Có thể bé thấy trong người không khỏe, như đầy bụng, lồng ruột hoặc bệnh khác, cũng có thể là do bị sốt, đái dầm, không khí trong phòng nóng hoặc quá lạnh hoặc quá ồn …đều khiến cho bé giật mình khóc thét lên.
• Tư thế ngủ cũng ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bé. Tư thế ngủ không đúng sẽ ép tim/ mạch máu, khiến oxy không đủ cung cấp cho cơ thể, khiến bé khó ngủ hoặc thức giấc giữa chừng. Có những bé trí tưởng tượng cao, nghĩ rằng đi ngủ như lạc vào thế giới bóng đêm …, vì thế mà sợ ngủ. Trong lòng lo sợ cũng khiến bé không thể ngủ được.
• Thiếu các khoáng chất và vitamin: canxi (tác dụng an thần), magie (giúp gây buồn ngủ), vitamin B6 và B12 (làm dịu thần kinh), inositol (tăng cường giấc ngủ).
• Ăn quá no hoặc uống nhiều nước ngọt, coca, chocolate cũng sẽ khiến bé khó ngủ hơn.
• Ở giai đoạn từ 3 – 5 tuổi, các bố mẹ bắt đầu cho bé ra ngủ riêng, giấc ngủ của bé cũng có thể thay đổi vì nhiều nỗi lo sợ khác nhau, đặc biệt là với các bé mang tâm lý bị “ép” phải ngủ riêng.
• Với những gia đình mới chuyển nhà hoặc chuyển trường mầm non cho bé, tâm lý lo lắng hoặc lạ lẫm với môi trường mới cũng sẽ khiến bé khó ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.

3. Làm thế nào để bé ngủ sâu và ngon hơn?

Tạo cho bé nhà mình một thói quen ngủ đúng giấc, đủ giờ mỗi ngày giúp bạn sẽ không mệt mỏi trong việc chăm con mà lại giúp bé phát triển toàn diện.

• Trong giai đoạn đầu đời, bé cần được học cách phân biệt được ngày và đêm trong 1-7 tuần đầu tiên, bé sẽ phải ngủ dài hơn vào ban đêm và ít hơn vào ban ngày, ban ngày bé sẽ làm vệ sinh cá nhân. Tiếp theo từ tuần 8 đến tuần 12, ba mẹ cần thiết lập cho bé thời gian biểu, tạo thói quen sinh hoạt hàng ngày cho bé như là đồng hồ sinh học, bé sẽ phải thực hiện thời gian biểu này cho tới khi 10 tuổi. Ba mẹ sẽ là người hỗ trợ bé thực hiện đúng theo thời gian biểu, nếu trong 8-12 tuần thực hiện tốt, bé sẽ quen dần kể từ tuần 12 trở đi.
• Bên cạnh đó, thói quen ôm để ru, dỗ bé đến lúc bé ngủ say mới đặt xuống nôi hoặc giường là không nên. Nên để bé vào nôi, giường lúc bé còn thức, sau đó mới ru bé ngủ sẽ tạo cho bé thói quen tự lập trong giấc ngủ, đến lúc bé giật mình thức giấc vẫn có thể tự ngủ lại được.
• Tạo cho bé một không gian trong lành và yên tĩnh với nhiệt độ và ánh sáng vừa phải để bé có giấc ngủ sâu và ngon hơn.

Đảm bảo bé no trước khi đi ngủ. Khi bé thức dậy và đòi măm, mẹ hãy cho bé măm đủ sữa trước khi giấc ngủ tiếp theo bắt đầu. Có một điều thú vị của việc hình thành thói quen bú đêm mà các mẹ thường rất sợ là: nếu bé ngủ tiếp sau khi bú mới được một ít và cảm thấy chưa no thì bé sẽ không ngủ ngon và giấc ngủ sẽ ngắn hơn, lúc bé thức dậy mẹ sẽ nghĩ bé đang đói và cho măm tiếp, chính đều này khi lặp lại nhiều lần sẽ hình thành nên thói quen “bú đêm” ở bé. Vì vậy mẹ cứ đánh thức bé dậy và cho măm tiếp nếu bé ngủ khi chưa no. Việc bé bú một hơi dài, khi bú có thể phát ra tiếng gù gù và sau đó thấy bụng bé căng tròn và rồi đi vào giấc ngủ sâu kéo dài là dấu hiệu chứng tỏ bé đã no.

Tuy nhiên khi bé lớn lên thì bú đêm khi đi ngủ sẽ dễ dẫn đến sâu răng( trong trường hợp bú sữa ngoài mà không tráng miệng với nước lọc), đầy hơi do bú xong mà không được ợ hơi ra, bé cảm thấy khó chịu và hay quấy khóc…Khi trẻ lớn dần, nên cho bé uống sữa cách khoảng trước giờ đi ngủ, vệ sinh răng miệng sau đó,  sẽ là thói quen an toàn hơn cho bé.

• Bổ sung các vitamin và khoáng chất như: canxi, magie, vitamin B6 và B12, inositol trong khẩu phần ăn của bé.
• Với những bé lớn hơn, trước sự thay đổi về môi trường sống, chỗ ở, trường học, đặc biệt là việc cho bé ngủ riêng, bố mẹ nên nói chuyện nhiều với bé, chuẩn bị tâm lý cho bé thật vững vàng để giúp bé đón nhận sự thay đổi nhanh hơn và tích cực hơn.
• Thói quen trò chuyện hay đọc sách, kể chuyện với bé trước khi đi ngủ cũng giúp gia tăng thêm tình cảm giữa bố mẹ và bé, khiến bé cảm thấy mình được yêu thương nhiều hơn và một đứa bé hạnh phúc thì thể nào cũng sẽ ngủ ngon hơn những đứa bé khác.

Trên đây là những thông tin mẹ cần biết để chăm giấc ngủ cho bé. Nếu đã thực hiện mọi cách mà bé vẫn không ngủ ngon, mẹ hãy trao đổi với bác sĩ về những nguyên nhân sức khoẻ có khả năng là thủ phạm – ví dụ như chứng trào ngược dạ dày, dị ứng sữa hoặc thức ăn, hay nhiễm trùng tai,… ở bé nhen. Chúc bé của mẹ luôn khỏe mạnh và phát triển toàn diện.

BS. Nguyễn Thị Ngọc Thanh

Trung tâm dinh dưỡng Vinamilk