Những dưỡng chất thiết yếu giúp bé 1 – 2 tuổi phát triển toàn diện

Đến tuổi tập đi, nhóc con của mẹ sẽ lớn nhanh như thổi, ngày càng hiếu động và tinh nghịch hơn. Khi đó, cơ thể bé bỏng đòi hỏi một nguồn năng lượng dồi dào với những dưỡng chất thích hợp. Để bé yêu phát triển tốt nhất, mẹ cần bổ sung cho bé những dưỡng chất thiết yếu sau đây.

Mẹ cần chú ý bổ sung đúng và đủ những dưỡng chất thiết yếu để bé tuổi tập đi phát triển toàn diện

Nhu cầu khuyến nghị các dưỡng chất thiết yếu cho trẻ mới tập đi

+ ARA (Arachidonic acid): một loại a-xít béo không sinh cholesterol và là a-xít béo omega-6 quan trọng trong não. Chất này rất cần thiết cho sự phát triển của não và thị giác.

• Nhu cầu khuyến nghị: 7g/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, các loại đậu, hạt, dầu hướng dương, ngô.

+ Calcium: Canxi giúp xương và răng chắc khỏe, hỗ trợ đông máu và hoạt động của cơ bắp, thần kinh.

• Nhu cầu khuyến nghị: 700mg/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho trẻ mới biết đi, sữa chua, pho mát, cải xoăn, cải đắng, cá mòi và cá hồi.

+ Carbohydrates (mainly lactose) giúp cung cấp nguồn năng lượng để bé hoạt động và tăng trưởng, giúp sử dụng hiệu quả nguồn protein để tạo thành các mô mới. Đường glucose từ carbohydrate là nguồn năng lượng chính của não và nếu được bổ sung đầy đủ sẽ giúp điều hòa năng lượng, cảm xúc và khả năng tập trung – tất cả đều cần thiết để trẻ học hỏi, khám phá thế giới xung quanh.

• Nhu cầu khuyến nghị: 130g/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, ngũ cốc nguyên hạt, khoai tây, ngô, đậu leo.

+ Folate hỗ trợ sự tăng trưởng và phát triển của các tế bào máu và sự hình thành các thành phần di truyền trong mỗi tế bào não cũng như tế bào toàn cơ thể.

• Nhu cầu khuyến nghị: 150mcg/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, gan, rau lá xanh, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, cam, dưa đỏ và thịt bò nạc.

+ Iodine (I-ốt) giúp điều tiết sự tăng trưởng của tế bào và sự tổng hợp các hormone tuyến giáp, ảnh hưởng đến não, cũng như cơ bắp, tim, thận và tuyến yên. Thiếu i-ốt có thể gây ra các vấn đề về phát triển thần kinh và là nguyên nhân hàng đầu của chứng chậm phát triển trí não trên toàn cầu.

• Nhu cầu khuyến nghị: 130mcg/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, hải sản, muối I-ốt

+ Iron (Sắt) là khoáng chất thiết yếu cho sự hình thành và hoạt động của các tế bào hồng cầu, vốn có nhiệm vụ mang oxy lên não và giúp não tăng trưởng. Thiếu sắt trong giai đoạn đầu đời có thể gây thiểu năng, chậm vận động và bất thường về mặt hành vi. Một hậu quả khác của thiếu sắt là bệnh thiếu máu do thiếu sắt. (Trẻ dùng sữa bột có bổ sung chất sắt sẽ không cần nguồn thực phẩm bổ trợ khác.)

• Nhu cầu khuyến nghị: 7mcg/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt, gan, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, các loại rau màu xanh đậm.

+ Niacin giúp cơ thể giải phóng năng lượng từ các chất dinh dưỡng khác.

• Nhu cầu khuyến nghị: 6mg/ngày
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt, thịt gia cầm, cá, ngũ cốc nguyên hạt, lòng đỏ trứng.

+ Protein tạo thành, duy trì và phục hồi các mô của bé. Chất này có tác dụng sản sinh các hormone, enzyme và kháng thể, giúp điều tiết quá trình phát triển của cơ thể và cung cấp năng lượng.

• Nhu cầu khuyến nghị: 2 – 3g/kg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt, cá, thịt gia cầm, lòng đỏ trứng, phô mai, sữa chua và đậu.

+ Riboflavin (vitamin B2) giúp cơ thể sử dụng năng lượng từ các chất dinh dưỡng khác.

• Nhu cầu khuyến nghị: 0,5mg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt, sản phẩm từ sữa, lòng đỏ trứng, các loại đậu, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt

+ Thiamin (Vitamin B1) cần thiết cho hoạt động của hệ thần kinh, giúp cơ thể giải phóng năng lượng từ carbohydrate. Chất này cũng đóng vai trò trung tâm đối với sự phát triển não bộ và sự trao đổi chất. Thiếu thiamin ở trẻ sơ sinh có thể gây rối loạn ngôn ngữ nghiêm trọng.

• Nhu cầu khuyến nghị: 0,5mg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt lợn nạc, mầm lúa mì, các sản phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và khoai tây.

+ Vitamin A đẩy mạnh sự phát triển toàn diện, đặc biệt là tạo làn da, mái tóc và lớp màng nhầy khỏe, hỗ trợ hệ miễn dịch và tái sinh sản cũng như sự phát triển thị giác.

• Nhu cầu khuyến nghị: 300mcg/ngày (đương lượng retinol).
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, lòng đỏ trứng, gan, các loại trái cây và rau củ màu vàng đậm, xanh đậm.

+ Vitamin B6 giúp cơ thể tạo các mô và chuyển hóa chất béo, rất cần thiết cho sự phát triển của hệ thần kinh trung ương. Loại vitamin B này cũng hỗ trợ sự tổng hợp các dẫn truyền thần kinh, giúp điều chỉnh cảm xúc và các khía cạnh khác của hoạt động não.

• Nhu cầu khuyến nghị 0,5mg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, gan, thịt, các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và khoai tây.

+ Vitamin B12 tăng chức năng của hệ thần kinh và sự hình thành thành phần di truyền trong các tế bào máu.

• Nhu cầu khuyến nghị: 0,9mcg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt, cá, thịt gia cầm, lòng đỏ trứng, phô mai, và gan.

+ Vitamin C là một thành phần tạo thành collagen – một loại protein dùng để tạo xương, sụn, cơ bắp và các mô liên kết – giúp duy trì các mô mạch, chữa lành vết thương, hấp thu chất sắt, chống nhiễm trùng. Người ta còn cho rằng vitamin C đóng vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của não bộ.

• Nhu cầu khuyến nghị: 35mg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, trái cây họ cam quýt, đu đủ, dưa đỏ, dâu tây, khoai tây, bắp cải

+ Vitamin D giúp tăng hấp thu canxi và phốt-pho, hỗ trợ sự hình thành xương chắc khỏe và chống còi xương.

• Nhu cầu khuyến nghị: 15mg/ ngày (khoảng 600UI)
• Nguồn bổ sung: Sữa dành cho bé mới biết đi, lòng đỏ trứng, gan, cá béo và ánh sáng mặt trời.

+ Vitamin E có tác dụng bảo vệ vitamin A và các a-xít béo thiếu yếu khác, ngăn chặn vỡ mô.

• Nhu cầu khuyến nghị: 6mg/ngày (alpha-tocopherol)
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, rau lá xanh, dầu thực vật, mầm lúa mì, các sản phẩm cốc từ ngũ cốc nguyên hạt, bơ động vật, gan, lòng đỏ trứng.

+ Vitamin K có tác dụng giúp đông máu. Lượng Vitamin K cần được bổ sung bằng cách tiêm ngay khi sinh vì sữa mẹ chỉ chứa một hàm lượng vitamin K rất nhỏ.

• Nhu cầu khuyến nghị: 30mcg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa dành cho bé mới biết đi, dầu thực vật, các loại rau xanh, thịt lợn và gan.

+ Zinc (Kẽm) làm tăng hệ miễn dịch, giúp lành vết thương và điều hòa sự hình thành máu, xương, mô. Sau chất sắt, kẽm là kim loại dồi dào nhất trong não bộ và rất cần thiết đối với sự phát triển cũng như hoạt động của hệ thần kinh trung ương.

• Nhu cầu khuyến nghị: 3mg/ngày.
• Nguồn bổ sung: Sữa mẹ, sữa dành cho bé mới biết đi, thịt, gan, lòng đỏ trứng, hàu và hải sản khác, sản phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.

Những lưu ý thêm về liều lượng trong khẩu phần ăn hàng ngày của bé 1 – 2 tuổi

• Trung bình bé cần bổ sung 100 đến 110 calo cho mỗi kg cân nặng của mình.
• Trong ngày, bé cần được bổ sung khoảng 2 đến 2,5g đạm trên mỗi kg cân nặng của mình. Thành phần đạm trong 1 số loại thực phẩm (trong 100gram):

• Khi lên thực đơn cho bé, mẹ cần đảm bảo bổ sung:
  • Chất béo: 33 – 45g/ ngày, tương đương khoảng 1-2 muỗng cà phê dầu ăn mỗi bữa.
  • Tinh bột: 150 – 200g gạo/ngày
  • ít nhất 50g rau xanh và khoảng 150g hoa quả trong thực đơn mỗi ngày

Trên đây là nhu cầu khuyến nghị các chất dinh dưỡng cần thiết cho bé mới tập đi 1 – 2 tuổi. Bên cạnh đó, bé 1-2 tuổi vẫn cần được bổ sung khoảng 500 đến 600ml sữa/ ngày  và sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ đến 24 tháng tuổi, vì trong sữa mẹ có chứa sữa non (cholostrum) để tăng sức đề kháng và giúp trẻ phát triển khỏe mạnh […]. Tuy nhiên, trong trường hợp mẹ gặp khó khăn khi nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong giai đoạn này vì những lí do đặc biệt thì nên đến cơ sở y tế để nhận được hướng dẫn từ thầy thuốc và nhân viên y tế. Chúc bé của mẹ luôn vui khỏe và phát triển vượt bậc cả về thể chất lẫn tinh thần nhé!

BS. Nguyễn Vĩnh Hoàng Oanh

Trung tâm Dinh dưỡng Vinamilk