Những tiếng đồng hồ đầu tiên khi bé chào đời và những điều mẹ cần phải biết

Giờ G đã đến! Mẹ đã chuẩn bị sẵn sàng để gặp bé chưa? Đừng quá lo lắng về lần gặp mặt đầu tiên với bé yêu mà hãy tận hưởng cảm giác hạnh phúc trước đã. Bài viết này sẽ giúp mẹ có sự chuẩn bị về sự có mặt của bé yêu trong những tiếng đồng hồ đầu đời và những điều mẹ cần biết lúc này.

Giai đoạn khi sinh bé

Khi đầu bé nhô ra ngoài, bác sĩ và hộ sinh sẽ dùng dụng cụ để hút sạch chất nhờn trong miệng, mũi và đường hô hấp trên của bé.

Một vài giây đầu tiên sau khi sinh, một van tim của bé sẽ đóng lại và các mô của phổi tiếp nhận máu. Sau đó, bé bắt đầu hít không khí vào trong phổi đồng thời cung cấp oxy cho máu, chính thức chuyển đổi tuần hoàn bào thai sang tuần hoàn sau khi sinh.

Khi bé được sinh ra, dây rốn có thể được kẹp ngay lúc đó, sau 5 phút hoặc có thể lâu hơn khi các xung của dây rốn đã ngưng lại. Mẹ và gia đình có thể trao đổi với bác sĩ về việc có thực hiện thao tác này cũng như giữ dây rốn lại hay không.

Mẹ sẽ thấy vô cùng mệt mỏi và hoàn toàn kiệt sức sau sinh. Nhưng những cảm giác đó sẽ nhanh chóng biến mất, nhường chỗ cho niềm hạnh phúc vô bờ khi bé yêu được đặt trong vòng tay mẹ. Ôm ấp, nựng nịu con trên tay, mẹ cảm thấy mọi đau đớn và khổ cực trong suốt 9 tháng 10 ngày và cả những cơn đau khủng khiếp vừa rồi đều rất đáng giá.

Hình dáng bé sơ sinh

Những bé sinh đủ tháng thường nặng từ 2,72 – 4kg. Tuy nhiên, cân nặng của bé có thể giảm đi vài lạng khi chào đời.

Nếu được sinh thường, đầu bé có thể hơi méo mó và kéo dài do quá trình rặn đẻ chui ra từ cơ thể mẹ. Một số bé có thể có những vết bầm trên người nếu được hỗ trợ sinh đẻ bằng kẹp forceps hoặc bé được sinh ra quá nhanh. Mẹ đừng lo, những vết bầm này sẽ mất sau vài tuần.

Cơ thể bé rất trơn do vẫn còn dịch ối, máu và có chất sáp màu hơi vàng trên người   gọi  là “vernix” (chất bảo vệ da bé, có thể phủ toàn thân bé). Da bé cũng có thể bị bong ra một ít.

Kiểm tra và đánh giá tình trạng sức khỏe sau sinh

Bé sẽ được kiểm tra và đánh giá tình trạng sức khỏe của bé hai lần. Một lần sau khi sinh khoảng 1 phút và một lần sau đó 5 phút. Bé sẽ được đánh giá trên thang điểm 10, dựa trên 5 tiêu chuẩn của chỉ số Apgar gồm màu da, hô hấp, nhịp tim, trương lực cơ và phản xạ của bé với thang điểm từ 0 đến 2 cho mỗi tiêu chuẩn.

Chỉ số Apgar giúp bác sĩ biết những chấn thương trong quá trình sinh nở và sự hồi phục của bé. Từ 6 điểm trở lên, bé được xem là bình thường. Nếu nhỏ hơn 6, bé cần được chú ý ngay lập tức và sẽ được hồi sức cấp cứu nếu chỉ số nhỏ hơn 3.

Hầu hết các bé đạt 8 điểm ở phút thứ nhất và 10 điểm ở phút thứ 5.

Những điều cần lưu ý khác

• Khi bé vừa chào đời, hộ sinh sẽ quấn chăn cho bé hoặc đặt bé lên người mẹ vì trong suốt thai kỳ, bé sống trong nhiệt độ của cơ thể mẹ, nên da bé sẽ bị lạnh khi tiếp xúc với môi trường bên ngoài.
• Nếu nhịp thở của bé có vấn đề, hộ sinh sẽ tiến hành hút lấy chất dịch còn lại ở mũi và miệng bé. Trẻ sơ sinh trong vài ngày đầu thường có hơi thở khò khè, có đàm. Tình trạng này là bình thường do bé đã sống trong môi trường nước ối một thời gian dài. Để yên tâm, mẹ có thể hỏi ý kiến bác sĩ.
• Bé sẽ được đặt sát ngay ngực mẹ và bé sẽ tự phản xạ theo bản năng, vài bé có thể tự bú chỉ trong vài giây.

• Bé sẽ rất nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh nên sẽ mở mắt để nhìn ngắm thế giới xung quanh. Hộ sinh sẽ để ánh sáng nhẹ cho bé và không gian yên lặng để bé làm quen với môi trường mới. Khoảng cách để bé tập trung tốt nhất là 15 – 30cm, tương ứng khoảng cách từ vú đến mặt mẹ. Vì thế hãy ẵm bé thật gần để bé có thể nhìn và nhớ được giọng nói của bố mẹ.
• Bé có thể được bổ sung vitamin K và tiêm vắc xin viêm gan B sau khi sinh. Nhiều bố mẹ sẽ muốn tiêm phòng sau ít nhất 24 giờ và cho bé uống vitamin K thay vì tiêm.
• Để phòng ngừa bệnh viêm kết mạc do lây mẹ, một số bệnh viện sẽ thường xuyên nhỏ dung dịch bạc nitrat cho bé. Tốt hơn hết, mẹ nên làm xét nghiệm trước khi sinh để quyết định vấn đề này.
• Bé sẽ được đo cân nặng và chiều cao. Từ 1 đến 2 giờ đầu tiên, bé sẽ được đánh số này và đeo vào tay hoặc chân.
• Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước và thảo luận với bố em bé về việc tắm cho bé. Vấn đề này vẫn còn tranh cãi vì tắm trong những ngày đầu sau sinh sẽ làm giảm thân nhiệt, mất lớp vernix bảo vệ bé và khiến làn da bé dễ bị tổn thương.

Cảm giác hạnh phúc và sung sướng sau khi gặp bé có thể kéo dài và làm mẹ mất ngủ nhiều giờ sau khi sinh. Hãy cố gắng nghỉ ngơi mẹ nhé, mẹ sẽ cần rất nhiều sức khỏe chăm sóc và đồng hành cùng bé trong rất nhiều năm tháng sau này nữa. Chúc mừng mẹ đã “vượt cạn” thành công, mẹ tròn con vuông nhé!

PGS.TS.BSCC.Trần Đình Toán

Trung tâm Dinh dưỡng VNM