Góc chuyên gia

DHA là gì? Vai trò của DHA đối với sự phát triển của trẻ

Cơ bản thì quá trình hình thành và phát triển của sinh vật nói chung và con người nói riêng, đều từ những nhóm dưỡng chất hữu cơ, gồm glucids, protids, lipids, vitamin, khoáng chất và nước. Trong đó, mỗi nhóm có vai trò chuyên biệt và thiết yếu. Gần đây, trong nhóm chất béo (lipids), y văn đề cập nhiều đến lợi điểm của DHA, một dưỡng chất quan trọng giúp hình thành cấu trúc mô - tế bào với quá trình phát triển não bộ, thị giác cùng hệ thần kinh, đặc biệt ở trẻ trong những năm tháng đầu đời. Hãy cùng TTDD Vinamilk khám phá DHA là gì cũng như vai trò, tính năng và những nét độc đáo của DHA.

DHA là gì?

DHA (Docosahexaenoic Acid) là một axit béo không bão hòa đa (PUFA, Polyunsaturated Fatty Acids), là một loại chất béo thuộc nhóm omega-3, chiếm tỷ lệ ưu thế trong cấu trúc não bộ và võng mạc mắt. DHA đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển hệ thần kinh, trí não và thị giác của trẻ ⁽¹⁾.

Bé trai và bé gái cùng chơi đồ chơi — DHA góp phần phát triển hệ thần kinh, trí não của bé

Cơ thể không thể tự tổng hợp DHA, vì vậy chúng cần được bổ sung qua chế độ ăn uống. Chúng là thành phần nguyên liệu quan trọng để góp phần cấu tạo mô não, võng mạc, thận, gan, cơ, hồng cầu và các mô tế bào khác. Sau đây là những lợi ích tuyệt vời của DHA đối với trí não trẻ.

Tác dụng của DHA đối với sự phát triển của trẻ

DHA được xem là ‘dưỡng chất vàng cho trí não’ nhờ vai trò quan trọng trong việc hình thành cấu trúc và tối ưu hóa chức năng não bộ, tác động sâu rộng đến sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ.

DHA giúp phát triển trí não và nhận thức

DHA chính là nền tảng quan trọng cho sự hình thành và vận hành của não bộ khỏe mạnh.

DHA là “vật liệu xây dựng” tế bào thần kinh: DHA chiếm khoảng 15-20% tổng lượng axit béo trong não bộ ⁽²⁾, cho thấy DHA chính là một thành phần cấu trúc nền tảng của màng tế bào não. Có thể ví, DHA giống như “viên gạch dinh dưỡng” xây nên não bộ của trẻ, giúp não hình thành và phát triển tối ưu cấu trúc và chức năng ⁽³⁾.
Giúp tăng kết nối giữa các neuron và thúc đẩy dẫn truyền tín hiệu thần kinh, giúp trẻ nâng cao khả năng tư duy, ghi nhớ và học hỏi ⁽⁴⁾.
Tham gia hoạt hóa gene liên quan đến phát triển thần kinh, điều hòa biểu hiện BDNF (Brain-Derived Nerotrophic Factor) - Yếu tố quan trọng trong hình thành trí nhớ, học tập ⁽⁵⁾. Nghiên cứu cho thấy, trẻ được cung cấp đủ DHA có khả năng nhận thức, tư duy và phản xạ tốt hơn so với nhóm thiếu hụt ⁽⁶⁾.

Bố cho bé bú sữa bình — DHA giúp phát triển trí não và nhận thức của bé

DHA hỗ trợ phát triển thị lực

Ước tính, DHA chiếm khoảng 50–60% tổng lượng axit béo trong màng tế bào cảm quang ở võng mạc mắt, đóng một vai trò quan trọng cho sự phát triển thần kinh thị lực, giúp hoàn thiện chức năng nhìn ở trẻ ⁽⁷⁾.
Hỗ trợ sự phát triển tế bào cảm quang trong võng mạc, giúp trẻ nhìn rõ hơn và phân biệt hình ảnh, màu sắc một cách chính xác ⁽⁷⁾.
Giúp tăng tốc độ và độ chính xác của việc truyền tín hiệu thị giác, nhờ đó cải thiện khả năng quan sát và phản xạ của trẻ ⁽⁷⁾.
Thiếu DHA có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chức năng thị giác, làm giảm độ nhạy với ánh sáng, gây mỏi mắt và hạn chế khả năng nhận diện chi tiết hoặc màu sắc, đặc biệt trong giai đoạn tăng trưởng của trẻ ⁽⁸⁾.

Bé gái đang xem truyện tranh — DHA hỗ trợ phát triển thị lực cho bé

Hỗ trợ phát triển thể chất và miễn dịch

Không chỉ quan trọng cho trí não và thị giác, DHA còn góp phần vào sự phát triển thể chất và tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch của trẻ:

Hỗ trợ tăng trưởng thể chất: DHA là dưỡng chất thiết yếu góp phần hoàn thiện sự phát triển thể chất của trẻ. Đặc biệt, trong giai đoạn là thai nhi, mẹ được bổ sung DHA sẽ giúp thai nhi phát triển tốt hệ tim mạch, hỗ trợ tăng cân nặng và giảm nguy cơ sinh non ⁽⁹⁾. Ngoài ra, DHA còn tham gia vào quá trình cấu tạo khung xương, giúp duy trì và gia tăng khối lượng xương ở trẻ, thông qua các cơ chế liên quan đến cân bằng canxi, cytokine gây viêm và prostaglandin ⁽¹⁰⁾.
Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: DHA tham gia điều hòa phản ứng miễn dịch và chống viêm phản ứng thông qua việc tạo ra các chất trung gian chống viêm ⁽¹¹⁾. Mẹ được bổ sung đủ DHA khi mang thai và trẻ được bổ sung đầy đủ trong những năm tháng đầu đời, thường sẽ ít gặp các bệnh lý dị ứng như viêm da cơ địa hoặc nhiễm trùng đường hô hấp thấp so với những trẻ thiếu hụt ⁽¹²⁾.

Nguồn bổ sung DHA

DHA có thể được cung cấp từ ba nhóm nguồn chính: sữa mẹ, thực phẩm tự nhiên và thực phẩm bổ sung:

Sữa mẹ: Là nguồn DHA tự nhiên và tối ưu cho trẻ sơ sinh và trẻ , giúp hỗ trợ phát triển não bộ và thị giác trong giai đoạn đầu đời.
Thực phẩm tự nhiên: Chẳng hạn như ác loại cá béo như cá hồi, cá ngừ, cá trích và cá thu là nguồn DHA dồi dào. Ngoài ra, DHA còn có thể được bổ sung thông qua các thực phẩm như trứng, sữa và ngũ cốc được tăng cường DHA.
Thực phẩm bổ sung: DHA cũng có thể được cung cấp dưới dạng viên uống hoặc thông qua sữa công thức dành cho trẻ nhỏ.

Cách bổ sung DHA cho trẻ

Nên ưu tiên bổ sung DHA cho trẻ ở giai đoạn nào? DHA là dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển não bộ và thị giác, đặc biệt trong giai đoạn vàng khi mẹ mang thai đến những năm tháng đầu đời của trẻ. Việc bổ sung đúng thời điểm giúp tối ưu hóa khả năng nhận thức và tăng trưởng của trẻ.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:

Sữa mẹ là nguồn DHA tự nhiên tốt nhất. Người mẹ nên duy trì chế độ ăn hợp lý tăng cường thực phẩm giàu Omega-3 trong thời gian mang thai và cho con bú.
Nếu mẹ không đủ sữa, trẻ bú sữa công thức: Nên chọn sữa có bổ sung DHA và ARA (Arachidonic Acid) với tỷ lệ cân đối (DHA: ARA khoảng 1:1- 1:2), giúp phát triển tối ưu não bộ ⁽¹³⁾.

Bé đang bú sữa mẹ — Sữa mẹ là nguồn bổ sung DHA tự nhiên tốt nhất

Trẻ ăn dặm và trẻ lớn hơn ^(8;14):

Tăng cường thực phẩm giàu DHA như:
- Cá béo: cá hồi, cá thu, cá trích, cá ngừ…
- Lòng đỏ trứng gà, tôm, thịt gà, các loại hạt, rau lá xanh, dầu đậu nành, dầu oliu...
- Thực phẩm tăng cường DHA (sữa, phô mai, sữa chua, ngũ cốc dinh dưỡng).
Sử dụng sản phẩm bổ sung DHA nếu khẩu phần ăn không đủ, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Kết hợp chế độ ăn cân đối và đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất: Chất đạm, chất béo, bột đường và vitamin- khoáng chất.

Nhu cầu khuyến nghị DHA cho trẻ ⁽¹⁵⁾

Độ tuổi	Nhu cầu DHA/ngày (theo WHO/FAO)
Trẻ 0–6 tháng	0,1-0,18% năng lượng (tương đương khoảng 102 mg/ngày)
Trẻ 6–24 tháng	10-12 mg / kg
Trẻ 2-4 tuổi	100-150 mg DHA và EPA/ngày
Trẻ 6-10 tuổi	200-250 mg DHA và EPA/ngày
Phụ nữ mang thai và cho con bú:	200mg DHA/ngày

Tóm lại, DHA được ví von như “viên gạch nền” trong công trình trí tuệ và sức khỏe của trẻ. Nếu ví não bộ là một ngôi nhà đang được xây dựng, thì DHA chính là vật liệu quan trọng giúp các bức tường vững chắc và cửa sổ sáng rõ. Thiếu DHA, ngôi nhà ấy có thể vẫn đứng, nhưng sẽ thiếu đi sự kiên cố và ánh sáng sẽ khó lan tỏa khắp nhà và cơ hội nhìn ra thế giới bên ngoài ít nhiều bị ảnh hưởng. Vì vậy, việc bổ sung DHA đúng cách, đúng thời điểm không chỉ là chăm sóc dinh dưỡng, mà còn là trao cho trẻ một “chiếc chìa khóa vàng” mở ra cánh cửa phát triển toàn diện – từ thể chất, trí tuệ, thị giác đến khả năng học hỏi và thích nghi.

BS. Hồ Thị Nam Huế (*), BS. Nguyễn Vũ Linh (**),
Trung tâm Dinh dưỡng | Phòng khám Đa khoa An Khang
(*) Specialist of of Nutrition Center - An Khang General Clinic
(**) Manager of Nutrition Center - An Khang General Clinic

Tài liệu tham khảo: