Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ, xảy ra khi một phần não bị hư hại đột ngột vì không tiếp nhận đủ lượng máu cần thiết do tắc hoặc vỡ mạch máu não. Các vùng cơ thể được điều khiển bởi phần não bị tổn thương sẽ không thể tiếp tục hoạt động, tê liệt, khiến bệnh nhân mất cảm giác hoặc nặng hơn là lâm vào hôn mê. Vì vậy, để giúp bệnh nhân đột quỵ giảm bớt các di chứng và ngăn ngừa tái phát, người nhà cần quan tâm thực hiện các biện pháp chăm sóc đặc biệt.

Cách chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não

+ Chế độ ăn:

• Đủ chất, đúng lượng: Bệnh nhân tai biến mạch máu não cần ăn đủ chất với lượng thích hợp, cụ thể là protein 0,8g/kg cân nặng/ngày, chất béo: 25-30g/ngày. Nên cho bệnh nhân dùng nhiều đạm thực vật (đậu phụ, đậu đỗ, đậu tương) và đạm động vật (sữa, thịt nạc, cá biển, cá đồng, sữa…) và ít cholesterol.
• Bổ sung các vitamin và khoáng chất: Bệnh nhân đột quỵ cần đặc biệt bổ sung ít nhất 300mcg axit folic mỗi ngày từ các loại quả có vị chua, rau lá xanh, các loại đậu, gạo… để giảm nguy cơ đột quỵ, cũng như nguy cơ bệnh tim. Ngoài ra, bệnh nhân cần bổ sung thêm các loại vitamin nhóm A, B, C từ trái cây, rau củ.

Bệnh nhân tai biến mạch máu não cần bổ sung axit folic để giảm nguy cơ đột quỵ

• Phần ăn của bệnh nhân phải được chế biến ở dạng mềm, lỏng, dễ tiêu hóa và hấp thu. Nên chia nhỏ khẩu phần ăn thành 4 – 6 bữa/ ngày, tránh để bệnh nhân quá no. Bệnh nhân bị tai biến không được dùng thức ăn lên men, gia vị cay nóng hay chế biến sẵn, nhiều muối như dưa cà, hành muối, thịt hun khói, bánh mì…
• Bổ sung các sản phẩm dinh dưỡng: Vì bệnh nhân tai biến thường gặp khó khăn trong ăn uống nên việc sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng như sữa là đặc biệt cần thiết. Bệnh nhân có thể dùng các sản phẩm bổ sung dưỡng chất Glucoraphanin – chiết xuất tự nhiên từ mầm Bông cải xanh có tác dụng thúc đẩy và duy trì các phản ứng chống oxi hóa, giúp đào thải độc tố trong cơ thể, từ đó giúp tăng sức đề kháng, giảm mệt mỏi, ăn ngủ ngon.

+ Chế độ sinh hoạt và tập luyện:

• Bệnh nhân cần được đổi tư thế nằm mỗi 2 giờ để chống loét.
• Người nhà nên thường xuyên xoa bóp các bắp cơ, khớp tay, khớp chân để giúp bệnh nhân lưu thông máu, ngăn ngừa tình trạng cứng khớp và teo cơ.
• Tùy mức độ di chứng liệt, người nhà nên phối hợp với nhân viên y tế đề ra kế hoạch tập luyện, vận động hằng ngày cho bệnh nhân. Mỗi ngày nên tập 2 – 3 lần và tiếp tục duy trì kể cả khi các di chứng đã được khắc phục.

Bệnh nhân tai biến mạch máu não cần có kế hoạch vận động phù hợp với tình trạng sức khỏe 2 – 3 lần/ ngày

• Cố gắng cho bệnh nhân tự thực hiện các hoạt động, công việc sinh hoạt hằng ngày để tăng tốc độ hồi phục. Đặc biệt, bệnh nhân cần uống thuốc đầy đủ theo chỉ dẫn của bác sĩ và thăm khám đúng lịch.

+ Vệ sinh:

• Bệnh nhân tai biến cần được đảm bảo vô khuẩn tuyệt đối nếu phải đặt ống thông bàng quang. Vì vậy, người nhà cần đặt túi đựng nước tiểu kín và ở thấp hơn bụng dưới bệnh nhân để phòng nhiễm khuẩn ngược dòng.
• Vệ sinh da cho bệnh nhân bằng cách tắm, gội đầu, vệ sinh cẩn thận bộ phận sinh dục…
• Ga trải giường và quần áo của bệnh nhân tai biến mạch máu não cần được thay đổi thường xuyên, ít nhất 1 lần/ ngày.
• Người nhà cần cho bệnh nhân tai biến rửa mắt, nhỏ mắt bằng các thuốc kháng sinh dùng cho mắt thường xuyên. Trường hợp bệnh nhân không thể chớp mắt, hãy băng mắt và dán mi để ngừa mắt nhiễm trùng.
• Bệnh nhân cần được vệ sinh các hốc tự nhiên 2-3 lần/ ngày (lau rửa miệng, vệ sinh bộ phận sinh dục, tầng sinh môn…)

Việc chăm sóc và điều trị bệnh nhân tai biến mạch máu não cần sự kiên trì và bền bỉ từ phía bệnh nhân lẫn người nhà. Với chế độ dinh dưỡng hợp lý kết hợp cùng kế hoạch tập luyện phù hợp, vệ sinh đúng cách, bệnh nhân có thể cải thiện sức khỏe và phòng tránh bệnh tái phát trở lại.

BS Nguyễn Thị Ngọc Thanh

Trung tâm dinh dưỡng Vinamilk